middelbare steinerschool, Gent
Voor de nieuwe Middelbare Steinerschool in Gent werd in 2016 een architectuurwedstrijd uitgeschreven. Perneel Osten Architecten en BACK architectenbureau werden laureaat. Het schoolproject is onderverdeeld in 2 fasen, nl. fase 1 met klassen, ateliers en een deel buitenaanleg (opgeleverd) en fase 2 met theaterzaal, administratie en deel buitenaanleg (in fase voorontwerp).
De Steinerschool bevindt zich in een dens stedelijk binnengebied in het centrum van Gent. De gebouwen van de toenmalige Middelbare Steinerschool waren een verzameling van omgevormde industriële loodsen en oude kantoren. De oorspronkelijke site was volledig dichtgeslibd: door de inplanting van niet compacte volumes was er weinig plaats voor kwalitatieve open buitenruimte. Door de gesloten façades ontbrak de relatie binnen - buiten volledig.
Het architectenteam koos ervoor om de oude loodsen te slopen en nieuwe klassen en ateliers compact te groeperen en te stapelen. Per volume wordt een comfortzone, afwerkingsgraad en architecturale focus bepaald. Op de gelijkvloerse verdieping worden de functies het gezicht van de school en definiëren ze mee de nieuwe buitenruimtes. De relatie binnen - buiten staat centraal.
Het klassenblok en het atelierblok worden naast elkaar ingeplant en zijn visueel en fysiek gelinkt door één groot dak, een luifel en een passerelle. Onder het grote dak bevindt zich tussen het klassenblok en het atelierblok een centrale trap die toegang geeft tot de beide volumes. Onder de luifel en tussen de volumes ontstaat een overdekte, zuid georiënteerde centrale buitenruimte. Deze ruimte werkt als filterzone tussen de ateliers en het centrale plein; tussen binnen en buiten. Door de toevoeging van de luifel, de trappen, het dak en het gebruik van 1 gevelmateriaal worden de 2 volumes ervaren als één gebouw, voorzien van twee doorsteken naar de achtergelegen buitenruimte. De ideale plek om een wandeling te maken met je vrienden tijdens de pauze.
Er wordt ingezet op dubbel gebruik: zo wordt de zone onder de luifel tijdens de lestijden deel van de ateliers, tussen de lessen door is dit een overdekte circulatieweg en tijdens de rustpauzes wordt dit deel van de open ruimte. Bij een evenement worden de gelijkvloerse ateliers noord – zuid doorwaadbaar en kunnen deze deel uitmaken van het overdekte buiten. De passerelle op niveau +1 kan ingezet worden als tribune voor het centrale binnenplein.
Op middellange en lange termijn dienen de programma’s binnen deze ruimtes te kunnen worden aangepast en ingewisseld, zonder daarbij te moeten verbouwen. De ruimtes dienen te worden opgevat als een kwalitatieve schil, waarbinnen er heel veel mogelijk is en wordt gemaakt. Omdat ruimte niet mag losstaan van ruimtelijkheid zijn er twee types lokalen gedefinieerd met een architecturale eigenheid: 1/ de klas: een rustig, warm en eenvoudig afgewerkt lokaal met voldoende licht en zicht, 2/ het atelier: een grote, robuuste ruimte rijkelijk voorzien van noorderlicht en mogelijkheden om de aangrenzende buitenruimtes mee op te nemen.
Het nieuwe voorstel gaat binnen deze krijtlijnen op zoek naar rationele, logisch opgebouwde structuren die resulteren in inwisselbare, stootvaste, binnen - en buitenruimtes zonder hierbij in te boeten aan ruimtelijke kwaliteit en architecturale poëzie.
Het atelierblok bestaat uit 2 x 4 gestapelde ateliers. Op het gelijkvloers staan de vier rechthoekige ateliers aan de zuidzijde via een beglaasde gevel in direct contact met de overdekte, beschaduwde buitenruimte. Aan de noordzijde zijn de gelijkvloerse ateliers begrensd door een gesloten gevel voorzien van grote poorten, waardoor materiaal makkelijk binnen en buiten kan worden gebracht. Zowel op de gelijkvloerse als op de eerste verdieping worden alle ateliers rijkelijk voorzien van noorderlicht. Het atelierblok is opgebouwd uit betonstenen en betonwelfsels. De structuur is robuust en blijft zichtbaar.
Het klassenblok bestaat uit 10 gestapelde klaslokalen. Het basis grondplan van het klassenblok wordt gekopieerd op de eerste en tweede verdieping. Het plan is opgebouwd rond een centrale hal met daglicht. De klassen hebben aan twee zijden grote ramen. Het klassenblok is opgetrokken in CLT. Hier is ruwbouw opnieuw afbouw. De houten structuur geeft het klassenblok de warmte en gezelligheid van een groot huis.
De Steinerschool heeft een sterke band met de kunsten. De school is sterk vertrouwd met begrippen als licht en donker, ruimte, kleur, textuur, materialiteit, akoestiek, tactiliteit, structuur en dieptewerking. Werken, leven en opgroeien in een kwalitatieve omgeving draagt bij tot de algemene ontwikkeling. Dit gebouw draagt het maken in zich: structuur is ruimte, materialiteit en tactiliteit.
—
door Perneel Osten Architecten (nu PERNEEL architectuur en ostenarchitecten) & BACK architectenbureau
i.s.w.m. Mouton (studiebureau stabiliteit), Tech3 (studiebureau technieken), EA+ (studiebureau epb)